Kerstboodschap 2023/2024
van Metropoliet Johannes van Doebna, Aartsbisschop van de Orthodoxe Kerken
in West-Europa van Russische traditie
Wij zijn de Kerstperiode ingegaan, de Adventsvasten is 15 november begonnen. Wij zien dan nu ook uit naar de viering van een gebeurtenis die de loop van de wereld heeft veranderd: de geboorte van God in het vlees. Zo’n verklaring kun je alleen maar afleggen vanuit je geloof, en niet vanuit je verstand. Wie zo’n verklaring aflegt maakt een keuze en zet zijn leven er helemaal voor in. Inderdaad, iedereen moet met oprechtheid verklaren welke God hij verkiest. Welnu, Christus wordt noch in Rome, noch in Athene geboren. Hij heeft noch de macht, noch de rijkdom, noch het verstand gekozen. Hij heeft zelfs niet Jerusalem, “de Stad”, gekozen. De plaats die de eerste ademhaling van de mens geworden God gehoord heeft, is de nederige grot van Bethlehem. Eveneens maakt de keuze van Christus ons tot burgers van Bethlehem, wij moeten de nederigheid en de armoede van de grot tot de onze maken. God heeft van dit door mensen geminachte en onbekende dorp de uitverkoren plaats gemaakt van Zijn openbaring. Hij heeft gekozen wat niets was, wat arm was, wat werkelijk menselijk was, om de mensen te zeggen, dat Hij, God de schepper, ook zoals de mensen wilde zijn, met hen wilde leven, en de gehele vertwijfeling, de armoede, de tragedie van de mens, van de kleine mens die wij allen zijn, op Zich wilde nemen. Kerstmis is deze grot, dit stro, deze nederige beesten en die twee arme wezens, die echter vol vertrouwen naar dit kind kijken dat men tot Redder uitroept.
Want de geboorte van Jezus te Bethlehem is geen historische gebeurtenis, verloren in het diepste van de geschiedenis, die mij niet zou aangaan, mij, mens van het derde millennium. De boodschap van Kerstmis richt zich niet tot de mensheid in het algemeen (die als zodanig niets is), maar richt zich tot iedere mens afzonderlijk, als persoon. Die bereikt elke ziel, op een unieke, uitzonderlijke manier. Tot mij wordt gezegd: “Ik kom jullie goed nieuws brengen… …vandaag is jullie redder geboren” (Lk. 2, 10 – 12). Aan íeder van ons wordt deze vreugde verkondigd. Voor míj is een Redder geboren. Kerstmis is voor iedere mens een geschenk, dat hij moet weten te aanvaarden, en met geloof en dankbaarheid te ontvangen.
De geboorte van Christus in de eenvoud van de grot en de kribbe verkondigt zelfs vóór elk woord, dat God onder de armsten, onder de nederigsten van de wereld gerekend wil worden. -men zal Hem dus vinden onder de misdeelden van deze wereld (waarvan het aantal niet ophoudt te groeien, hoewel de ratio nog nooit zó machtig is geweest), de zieken, de gevangenen, de zondaars, bij iedere lijdende ziel. De ware christen wenst slechts één ding: arm te zijn met Jezus, eerder dan rijk te zijn zonder Jezus. Hij geeft er de voorkeur aan te wonen in de grot met Jezus, Maria en Jozef, eerder dan in een herberg waar geen plaats zal zijn voor Hem, als Hij zegt dat Hij het is. Wie ook Hem als meester zal liefhebben, volgens het woord van Jezus wanneer Hij Zijn leerlingen onderwijst, moet weten dat Hij geen plaats heeft in deze wereld, want: “de Mensenzoon heeft geen plaats waar Hij zijn hoofd te ruste kan leggen” (Lk. 9, 58).w
De geboorte van Christus is het feest van het mystieke lichaam van alle gedoopten, want juist door de Vleeswording zijn de mensen ledematen van Christus geworden. De heilige Paulus had dit goed begrepen toen hij de Korintiërs schreef: “U bent het lichaam van Christus en ieder van u maakt daar deel van uit” (1 Kor. 12, 27). Wij geloven ook dat met de Vleeswording in het menselijk vlees een onuitsprekelijke vereniging van Jezus Christus en de mensen is begonnen, die alle begrip te boven gaat. Want boven de historische gebeurtenis, die zich in Bethlehem voltrekt, en waardoor de Zoon van God Zich bekleedt met een zichtbaar menselijk lichaam, voltrekt zich een andere gebeurtenis, en die is van belang voor het gehele menselijk geslacht: door vlees te worden, huwt en bekleedt God Zich op een bepaalde manier met de menselijke natuur waar wij deelnemers van zijn, en schept tussen Hem en ons een verbintenis die, zonder op te houden die van Schepper met Zijn schepsel te zijn, ook die van het lichaam met zijn ledematen is. Er is een verbintenis van de twee naturen zonder vermenging. Kerstmis staat ons zo toe ons dieper bewust te worden wat onze eigen natuur, de menselijke natuur, is, die hervormd is door Jezus Christus, zoals de heilige Leo de Grote dit onderstreept: “Erken, o christen, je waardigheid, en, ga, na toegelaten te zijn om deel te hebben aan de goddelijke natuur, niet terug naar je oude lage staat door een manier van ontaard leven. Herinner je van welk hoofd en van welk lichaam je een ledemaat bent” (Homilie voor Kerstmis).
Dat zo het Woord van God vlees in ons moge worden, dat deze plaats, geschapen voor Zijn ontvangst, in ons lichaam moge binnentreden en het moge transformeren. Dat de kracht van dit woord van buitenaf naar het innerlijk van onze ledematen moge gaan, en dat de wet van de Geest die moge overdragen op de wet van het vlees. De Geboorte van Christus heeft alleen dan een werkelijke betekenis voor ons, indien ons eigen vlees wordt hervormd, gerijpt en overheerst door het Woord dat vlees geworden is.
Een zalig Kerstfeest voor u allen!
† Metropoliet JOHANNES van Doebna,
Aartsbisschop van de Orthodoxe Kerken in West-Europa
van Russische traditie